Alle herdenkingen ter ere van 75 jaar lang vrijheid, leven zonder oorlog. Een vrijheid die duur is betaald in én rondom Overloon.
Door vrouw van Leo, Ingrid Noy (1960).
Vrijheid is een groot goed, velen hebben hun leven gegeven voor onze vrijheid en vele mensen hebben hun gezondheid geofferd voor onze vrijheid. Nog steeds is de impact voelbaar van de 2e wereldoorlog.
De 2e wereldoorlog die begon in 1940 is in eerste instantie min of meer aan Overloon voorbijgegaan, maar op 26 september 1944 bereikte het front dit dorp in De Peel. De smalle strook land die tijdens de operatie Market Garden tussen Eindhoven en Arnhem was bevrijd, werd langzaam maar zeker verbreed. De opmars van het geallieerde leger verliep voorspoedig….. tót aan Overloon.
Daar hadden de Duitsers zich ingegraven om de vijand een halt toe te roepen.
Op 30 september zetten de geallieerden de aanval in met de Amerikaanse Pantser Divisie.Na negen dagen zeer felle strijd en grote verliezen, trokken de uitgeputte Amerikanen zich terug en werden zij afgelost door Britse legereenheden onder bevel van Generaal-majoor L.C. Whistler.
Na een paar dagen van betrekkelijke rust waarin, door hevige regenval, Overloon veranderd was in één grote modderpoel, brak de hel los. Anderhalf uur lang bestookten de geallieerden de Duitse stellingen met zware artillerie en luchtaanvallen. Ruim 100.000 granaten vlogen de Duitsers om de oren. Toen ons dórp Loên in puin lag, begon de opmars van de Britten.
Huis voor huis werd veroverd ten koste van enorme verliezen. (2500 levens) Ook in de bossen vonden felle man tot mangevechten plaats. Op 14 oktober om vier uur in de middag, viel het laatste bolwerk onze kerk! De nog aanwezige Duitsers werden gevangen genomen en Overloon bleef achter als een totaal verwoest dorp.
De bevolking (toen +1500 inwoners) van Overloon waren geëvacueerd richting Holthees Smakt, er waren doden en gewonden gevallen onder de Overloonse bevolking. In onze huidige kerk hangt een plaquette ter nagedachtenis van de Overloonse slachtoffers die hierbij het leven hebben gelaten 1940-1945. Zie foto 1
Hieronder de beleving van Miep (1939) Leo’s oudste zus, zoals zij het grotendeels heeft opgeschreven in het familie album (zie rechts foto miep & Leo Noy).
De oorlogsjaren zijn voor mij, hoewel nog erg jong beslist niet ongemerkt voorbijgegaan. Bepaalde gebeurtenissen zijn uit eigen beleving goed bijgebleven zoals ;
- De verhuizing naar de kelder in onze eigen woning; s ‘nachts veel lawaai van vliegtuigen, bommen enz.
- Evacueren vluchten richting Holthees Smakt. Alles achterlaten in korte tijd.
- Het bombardement in Holthees (dat onze Leo bijna fataal werd) waar wij met verschillende andere mensen/families in één huis verbleven.
- Pap die mijn broer Leo op een soort kruiwagen, karretje met regelmatig schuilen in de greppels ivm de bombardementen Leo naar het Elisabeth ziekenhuis heeft gebracht en daar enkele dagen later uit de stapel lijken nog levend uitkwam, wat een zorgen moeten pap en Moeke toen hebben gehad, je zoon achterlaten en zelf met de rest van je gezin verder moeten vluchten onwetend over het lot van je enige zoon…..
- Verdere evacuaties naar Ysselsteyn: in de kelder slapen; vervolgens naar Deurne naar de familie Koppen etc.
-Terugkomst in ’t dorp Overloon, dat praktisch één puinhoop was.
- Op de plaats waar ons huis had gestaan lagen hopen levensmiddelen, zout-havermout-meel, als een natte brij.
- leven in ’t witte dorp na de oorlog, sobere witte noodwoningen met rieten daken, de noodwoningen met de meeste vreemde namen, onze heette “Rimboe” en andere als Typhoon Hotcorner en Oktober 1944. Voor een kind onbegrijpelijk destijds.
- De lagere jongens- en meisjesscholen waren in houten barakken ondergebracht, en de bewaarschool (kleuter)school in de oude koeienstal van de familie van Raay.
- Als gezin zijn we lange tijd incompleet geweest, omdat Leo verbleef in ziekenhuis of sanatorium. De meisjes van ons gezin waren beurtelings in koloniehuizen om aan te sterken.
- Persoonlijk heb ik dit als klein kind ervaren als “papa en moeke willen ons niet meer; we komen nooit meer thuis, in een woord afschuwelijk.
Ingrid Noy: Ondanks dat onze zonen pas werden geboren in 1987 en 1989, zijn ze óók verweven met WOII. Hun vader, geboren in 1940, is als kleuter van net 4 jaar oud, invalide geraakt bij het bombardement. Deze foto werd een half jaar later gemaakt, tijdens zijn eerste communie in het ziekenhuis.
Leo is tijdens een bombardement op 30 september op sterven na dood geweest en blijvend invalide geraakt. Ons gezin heeft hem nooit als slachtoffer of gehandicapt beschouwt omdat Leo dit beeld steeds genuanceerd heeft, maar het is altijd een onderwerp geweest waar over werd en nog steeds wordt gesproken (en gelachen).
Zelf ben ik van 1960 en geboren in een witte noodwoning aan de Oploseweg, met weinig luxe en geen water. Water moesten we gaan halen (lees pompen) in een melktuit aan de overkant van de weg bij Hannes Lonen. Daarna groeide ik op aan de generaal hasbroucklaan, waar altijd auto’s of bussen stonden van de vele bezoekers van het Oorlogsmuseum.
Dat wij op historische grond wonen helpt natuurlijk ook bij het herinneren van de geschiedenis. Aan dezelfde weg, ook op de Vierlingsebeekseweg waar wij wonen ligt het Engels kerkhof. Ons hele leven ontvangen wij al gasten, sommige kwamen elk jaar in september, die een bezoek kwamen of komen brengen aan dit kerkhof en ons dorp. Zo kwamen bij ons in huis eerst oorlogsweduwen en hun families of kameraden van de overleden helden, later hun kinderen.
Het maakte altijd diepe indruk: gasten die een week verbleven om voor de eerste keer het graf van hun man, vader etc. te bezoeken, veteranen die ernstig ziek waren en nogmaals naar Nederland wilden om diverse redenen, zaten bij ons aan de eettafel enzo zijn de herinneringen voor mij en mijn familie altijd levend gebleven.
Onze zonen hebben dit ook allemaal meebeleefd en meegekregen. Oorlogsweduwen die een brief schreven of we een pension wisten omdat ze het graf van hun partner wilden bezoeken of mensen die via Hoek van Holland met de boot naar ons land en ons dorp kwamen. Dankbaar zijn we voor al die momenten en herinneringen en het feit dat we met sommige nog steeds contact hebben. Zo spreek ik nog regelmatig een vrouw die precies zo oud is als Leo (79) en wiens vader in Overloon ligt begraven en wiens moeder ms Walker bij leven ons óók vaak een bezoek bracht.
Op 30 september 2019 is het 75 jaar geleden dat Leo zijn linkerbeen verloor. Dit doet me denken aan de tekst bij het Oorlogsmuseum, dat de eerste keer dat ik het op jonge leeftijd las een diepe indruk op mij maakte en dat doet het nog steeds.
‘’Sta een ogenblik stil bezoeker en bedenk dat de grond waarop gij nu vertoeft eens een van de felst omstreden sectoren was van het slagveld Overloon. Bitter is hier gevochten in man tegen man gevechten, vele jonge levens aan de slagvelden van nettuno en Normandië ontkomen vonden onder deze bomen hun einde’’.
Het enige beroep dat alle mensen die voor onze vrijheid offers hebben gebracht, vragen : of we de vrijheid waar hun kameraden, partners en ouders grote offers voor hebben gebracht, willen bewaken en de slachtoffers willen blijven gedenken.
75 jaar vrijheid, ik hoop en bid dat ik nog steeds van de generatie ben (1960) en blijf die nooit geen oorlog aan den lijve heeft ondervonden. Vrijheid is een groot goed.