Op 17 september 1944 ben ik met mijn ouders, oudste broer en tweelingbroer door de Amerikanen uit de schuilkelder gehaald in Nuenen, toen – tijdens Operatie Market Garden -- een flink strijdgebied om de opmars van de Britten (120.000 soldaten) en de landing van de beroemde Amerikaanse 101ste Parachutisten Divisie te bestrijden; een halt toe te roepen.
De bombardementen en herrie van geweervuur, artillerie, tanks, afweergeschut en onverwacht bij dag en nacht (in ondergoed) naar de schuilkelder, hebben me, zelfs tot op de dag van vandaag, nooit meer losgelaten. Elk jaar bezocht ik herdenkingen (Eindhoven, nu mijn woonplaats, Aalst, Helmond, Margraten en Mierlo-Hout, destijds mijn woonplaats).
Op de lagere school gingen we, eind jaren veertig, naar Overloon en daar hoorde ik tot mijn groot ongeloof dat in Overloon de verschrikkingen van de oorlog nog veel erger waren geweest dan ik had meegemaakt. Hoe is het mogelijk speelde door mijn hoofd; in mijn 1944-beleving kon het niet erger. In Overloon dus wel. Ik herinner me nu nog hoe ik dagen alleen maar dacht aan de bewoners van toen in Overloon en omgeving. Dat ik een geweldig medelijden had met wat daar de kinderen met hun ouders hadden mee moeten maken; veel meer dan ik.
En toen ontmoette ik, begin augustus 2019, de gebroeders Toon en Martien Hendriks. Die vertelden me dat Overloon groots de 75e Bevrijdingsdag van Overloon ging vieren. Erg goed bekend met dat werk waarschuwde ik hen – hoewel ze beiden erg begeesterend klonken -- voor de geweldige tijd en inspanning welke zulks zou gaan kosten. “Daar zien we niet tegenop, bijna het hele dorp helpt mee; is dat niet prachtig”.
En op 13 oktober 2019 (Bevrijding 14 oktober 1944) was ik er op hun uitnodiging. En het was niet groots, het was heel groots. Vanwege mijn beperkte tijd (ziekte) heb ik het kerkconcert gemist, maar de uitloop van een half uur doet vermoeden dat dat geslaagd was.
Maar dan de herdenking op het Britse kerkhof. Bijna alle bewoners waren bereid daar naar toe te lopen (en terug). Een zeer ingetogen plechtigheid met kransleggingen door onder andere de Ambassadeur van Amerika in Nederland, Piet Hoekstra, en de Britse en Duitse attaches, en talrijke geledingen uit Overloon.
Daar verdient het Theobaldusgilde een grote pluim, niet alleen voor de zeer moeilijke vendelgroet maar ook voor de prachtige vertolking van passende muziek; als ik me niet vergis een moeilijke, maar mooie Britse hymne. Ook, heel goed en terecht, werd daar de jeugd bij betrokken om bij kransleggingen e.d. te assisteren.
En dan het defilé. Een fantastische bewoners manifestatie. Daar over uitweiden heeft geen zin, want werkelijk alle bewoners van Overloon (en veel van daarbuiten) hebben dat gezien. Daar bleek duidelijk ‘we doen het met zijn allen’. In de grote stad krijgt men moeilijk 5 nonnen habijten, in Overloon meer dan 15. Omdat veel terugvoerde naar die duistere en verschrikkelijke dagen, was het prijzenswaardig dat men een gedegen uitleg gaf over dit grootse defilé.
Het ontsteken van de bevrijdingsvlam was naast de plechtigheid een mooie gelegenheid om de renners te bedanken die toch maar even een tocht van 640 kilometer, vanaf de Normandische stranden, hadden afgelegd.
Aan alles was gedacht, mooi vlagvertoon in het dorp, versiering rond de bomen, perfecte geluidsinstallatie, re-anactersgroepen, grote tenten; het had mogen regenen, maar IEMAND gunde Overloon – kennelijk vanwege het destijds doorstane – een prachtige dag. Toon en Martien kunnen met hun geweldige inspanningen en die van vele vrijwilligers, terug zien op een geslaagde dag met veel dankbaarheid voor hen die voor de vrijheid, onze vrijheid, het leven lieten; die geen jeugd, school, verkering, ouderschap, kinderen en kleinkinderen mochten meemaken.
Vanwege het destijds doorstane!!. Dat geldt voor de soldaten (van beide zijden), maar zeker voor de bevolking van Overloon van destijds en heel zeker voor de jeugd daarbinnen. Men vergelijkt – en ik ben van mening terecht – Overloon met Caen, de hel op aarde na de Normandië landing. Ooit hoorde ik een lezing in het Overloon Museum dat na de oorlog het werkwoord ‘to overloon’ (lees overloen) in de Britse woordenboeken is verschenen en dat de vertaling is: ‘compleet vernietigen’. Wat te denken van veel Irak en Afghanistan gangers, die net zoveel of minder meemaken als destijds velen uit Overloon en daarbij ook vele jeugdigen en kinderen.
Het is dus zeer terecht dat Overloon zo zijn bevrijders, maar ook zijn bevrijding, viert; al is het maar om de jeugd steeds te doordringen waar het met wat onwil op uit kan draaien. Maar dat is, vanwege de heftigheid, ongetwijfeld door de grootouders en ouders verteld.
Vanwege de tenten is de avond bijna zeker uitbundig doorgebracht. En dat is precies wat er ook gebeurde op 14 oktober 1944. Dus dat is terecht, zeker met zoveel dankbaarheidsuitingen als de bewoners getoond hebben van het prachtige dorp Overloon.
Jan Coolen, Eindhoven
Erelid Amerikaanse 101ste Airborne Assn. (USA) Columnist 101st Magazine Screaming Eagle (USA) Gids Market Garden
Wil je graag een berichtje achterlaten? Klik dan hier.